KIMYO

Suv haqida qiziqarli faktlar. Suv universal erituvchi hisoblanadi.

1. Odam organizmi 2 % suv yo‘qotsa chanqoqlik yuzaga keladi. 6-8% yo‘qotsa hushidan ketadi, 10% yo‘qotsa gallyusinasiya bo‘lib, yutish qobiliyati susayadi.

2. Yer mantiyasida Dunyo okeanidan 10-12% ko‘proq suv bor.

3. Yer qobig‘ida 3% gina suv chuchuk bo‘lib, asosiy qismi muzliklarda joylashgan, 1,1% suv iste’molga yaroqli sanaladi.

4. Spirtli ichimliklar juda zararli, ular inson tanasidan suvning ko‘p miqdorda chiqib ketishiga sabab bo‘ladi. Har gramm alkogol uchun 1 stakan suv ichish kerak.

5. Dengiz suvi 1,91°C haroratda muzlaydi.

6. Suv quyosh nurlarining 5%, qor esa 85% ni aks ettiradi. Okean muzi ostida quyosh nuri faqat 2% o‘tadi.

6. Muz turlicha darajada sovuq: Antarktika muzliklari t = - 60°C . Grenlandiya t = -28 °C. Alp tog‘larida t = 0°C.

8. Qorning bir grammdagi qor parchalari qoplamining umumiy maydoni 0,06-0,37 kvadrat metrni tashkil etadi.

9. Dunyodagi eng katta to‘g‘onlar butun Shimoliy dengizdagi miqdorda suv saqlaydi.

10. Atlantika okeanining g‘arbiy qismida joylashgan Sargos dengizining suvlari eng shaffofdir

11. Sitsiliyada ko‘li o‘likdir. Bunga ko‘lning pastki qismidan zaharli suvning 2 ta manbai sababdir

12. Issiq suv sovuq suvdan tezroq muzlaydi. Ikki stakan suvni oling: biri issiq, ikkinchisi sovuq suv bo‘lsin. Ularni muzlatgichga qo‘ying. Issiq suv sovuq suvdan tezroq muzlaydi, mantiqiy jihatdan o‘ylab ko`rganda birinchi navbatda sovuq muzga aylanishi kerak edi: issiq suv avval sovib, keyin muzga aylanishi kerak. Nima uchun bunday bo‘ldi?
1963 yili Tanzaniyalik Erasto B. Mpemba ismli talaba, muzqaymoq tayyorlash uchun tayyorlangan aralashmani tayyorlashda qiziq holatga duch keldi. Issiq aralashma sovug‘idan ko‘ra tezroq muzlaganini payqadi. Yosh yigit o‘z kashfiyotini fizika o‘qituvchisi bilan o‘rtoqlashganda, u faqat kulib qo‘ydi. Talaba qat’iyligi va o‘qituvchini kashfiyotini tasdiqlaydigan tajriba o‘tkazishga ishontirdi: ba’zi sharoitlarda issiq suv sovuq suvdan tezroq muzlashini isbotlab berdi. Endi bu hodisaga "Mpemba ta’siri" deyiladi. Suvning bu noyob xususiyati Aristotel, Francis Bekon va Rene Dekart tomonidan qayd etilgan. Olimlar bu hodisaning xarakterini to‘liq tushunolmaydilar, buni bug‘lanish, muz shakllanishi, konveksiya yoki suyultirilgan gazlarning issiq va sovuq suvga ta’siri bilan izohlaydi.

13. Butunjahon suv kuni har yili 22 mart kuni nishonlanadi.

14. Dunyo suvining 70 foizi qishloq xo‘jaligi, 22 foizi esa sanoat uchun ishlatiladi.

15. Yuqori daromadli mamlakatlar o‘zlarining chuchuk suv resurslarining 59 foizini, kam daromadli mamlakatlar esa faqat 8 foizni tashkil qiladi.

16. Insonning suvga bo‘lgan ehtiyoji nafaqat kisloroddan keyin ikkinchi o‘rinda turadi. Yashash uchun suv kerak! Ma’lumki, odam 6 haftagacha oziq-ovqatsiz, faqat bir hafta suvsiz yashash imkoniyatiga ega.

17. Tabiatda suvning H₂O holatda tabiatda mavjud emas. Suv universal erituvchi bo‘lib, deyarli barcha moddalar eriydi

18. Inson hayoti davomida 35 tonna suv iste’mol qiladi.

19. Suv - tabiatda uch agregat holatda uchraydigan yagona modda: qattiq (muz), suyuq va gaz shaklida bo‘ladi.

20. Eng suvli mahsulotlardan biri tarvuz hisoblanadi. Tarvuzning 93% suvdan iborat.

21. YuNESKO ma’lumotlariga ko‘ra, dunyoning eng toza suvlari Finlyandiyada. Dunyoning 122 mamlakatida olib borilgan tadqiqotlar toza suv sifatini va miqdorini hisobga olgan.
Tabiiy eritmalarga neft, lateks, sut, tuman, bulutlar kiradi. Yong‘inga qarshi ko‘piklar, turli xil kremlar esa kimyoviy yo‘l bilan hosil qilingan eritmalar hisoblanadi.